Met schrik en ongeloof hebben wij het rapport van de Utrechtse adviescommissie Cultuurnota 2025–2028 ontvangen, waarin wordt voorgesteld om BAK in de komende periode niet langer te financieren. Lees ons statement hier.

Op 26 juni 2024 hebben wij gehoord dat het college van burgemeester en wethouders van Utrecht het advies van de Adviescommissie Cultuurnota 2025-2028 integraal overneemt. Hiermee stopt de meerjarige subsidie aan BAK. Deze beslissing betekent een serieus gevaar voor het bestaan van BAK als basis voor kunstenaars, kritische culturele spelers en de vele gemeenschappen in Utrecht en daarbuiten die hier onderdeel van zijn. Zo gaat de stad Utrecht een cruciaal platform verliezen voor collectieve verbeelding, experiment en educatie voor een meer rechtvaardige toekomst voor iedereen. Lees BAK’s statement hieronder en volg, lees, luister, kijk en schrijf mee aan het snelgroeiende solidariteitsarchief bestaande uit duizenden getuigenissen, steunbetuigingen en verhalen.
____________________________________________________________________________________________

Met schrik en ongeloof hebben wij het rapport Kleur bekennen van de Utrechtse adviescommissie Cultuurnota 2025–2028 ontvangen. Daarin wordt voorgesteld om BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht in de komende periode niet langer te financieren. Dit is een vernietigende slag voor BAK, een basis die zich al 24 jaar inzet om de stad Utrecht op een steeds vernieuwende wijze een unieke ruimte te bieden waar kunst, kennis en maatschappelijke actie samenkomen. Dit nieuws raakt nog dieper alle kunstenaars en andere culturele spelers met wie BAK werkt, net als een rijke diversiteit aan gemeenschappen in Utrecht en daarbuiten, met wie we intensief uitwisselen en samenwerken: van kwetsbare gemeenschappen tot algemeen publiek; van het buurtkeukennetwerk tot lokale en internationale postacademische fellows; van studenten van kunstacademies en universiteiten (waaronder Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Universiteit Utrecht) tot middelbare scholieren in Utrecht; en van grassroot organisaties tot gevestigde culturele instellingen.

BAK is een maatschappelijk gedreven presentatie-instelling, maar in Utrecht ook de enige postacademische instelling. Amsterdam heeft de Rijksakademie en De Ateliers, Maastricht heeft de Jan van Eyck Academie – en Utrecht heeft BAK. In Nederland combineert BAK op unieke wijze de functies van presentatie en postacademie. Dit biedt een bijzondere mogelijkheid voor talentontwikkeling en het samenbrengen van het lokale met het (inter)nationale in de stad Utrecht. BAK is een plek waar het vermogen van kunst om collectief te dromen wordt gevoed om gezamenlijk een betere wereld vorm te geven. Dit doen wij door publieke programmering zoals allerlei bijeenkomsten over urgente kwesties die zich voordoen in de stad en erbuiten, tentoonstellingen, seminars en performances. Dit doen we door onderzoek naar sociale en ecologische thema’s, door de productie van nieuwe kunstwerken, en door het ontwikkelen van nieuw talent en educatie.

Het advies erkent de hoge artistiek-inhoudelijke kwaliteit van BAK’s praktijk en benoemt dit als “consistent en artistiek sterk”. De resultaten blijven “doorsijpelen in het bredere culturele veld, zowel in Utrecht, als nationaal en internationaal.” Het advies waardeert ook “een intensive relatie met makers en bezoekers”, net als “de wijze waarop BAK een interessant internationaal netwerk met een stevig lokaal netwerk verbindt”. Samenvattend, de commissie waardeert BAK’s functie als een cruciale spil, waardeert de thematische diepgang, de wijze waarop complexe inhoud toegankelijk wordt gemaakt voor een breder publiek, en alle inspanningen om maatschappelijke thema’s te integreren in zowel het programma als de bedrijfsvoering. Het is dan ook onbegrijpelijk dat hetzelfde advies, enige regels nadat het lokale netwerk en de verbindingen in de stad prijst, tot de conclusie komt dat er onvoldoende uitwisseling zou zijn met andere spelers in het culturele veld en de bijdrage aan het ecosysteem beperkt wordt geacht.

De conclusie om BAK niet te financieren is daarom zorgwekkend en alarmerend, niet alleen voor onszelf maar vooral voor de stad. Zeker als je bedenkt dat Utrecht een progressieve vrijplaats is en wil zijn, met beleidsmakers die tot op heden vernieuwende vormen van participatieve, sociale kunstpraktijken verwelkomen, ondersteunen en beschermen. Dit is van groot belang in tijden van groeiend populisme en wereldconflicten, en het is cruciaal als tegenhanger van de politieke misvatting dat cultuur enkel entertainment of ‘dagrecreatie’ is. Het is niet te bevatten hoe de stad Utrecht een gedeelte van haar eigen vooruitstrevende culturele infrastructuur, die ze de afgelopen decennia zelf heeft opgebouwd, met één pennenstreek wil afbreken.

Wij vinden het in dit verband ook schokkend om te lezen hoe Utrecht het veld van specifiek de beeldende kunst marginaliseert en onderfinanciert, vooral in vergelijking met andere kunstdisciplinesVan het totaalbudget dat beschikbaar is voor cultuur in Utrecht gaat volgens het advies in 2025–2028 slechts 1,61% (!) naar de sector ‘beeldende kunst’. In 2021–2024 was dit 6,7% van het totaalbudget.. Als BAK willen we pleiten voor het erkennen van beeldende kunst en haar infrastructuur als cruciale component voor Utrecht dat ambieert een ‘gezonde stad van en voor iedereen’ te zijn. We zijn dan ook verontrust dat andere instellingen, zoals IMPAKT (Centrum voor Mediacultuur), eveneens niet ondersteund worden.

Deze dagen hebben we van onze partnerorganisaties, kunstenaars, collega’s, vrienden, zelfgeorganiseerde collectieven en het grote publiek een buitengewoon grote hoeveelheid steunbetuigingen ontvangen over het belang van BAK voor de stad en het culturele ecosysteem daarvan – lokaal, nationaal en internationaal. Terwijl wij kracht putten uit deze steun, gaan we Utrecht ervan overtuigen dat wij kunstinstellingen zoals BAK nodig hebben. We hebben elkaar, meer dan ooit, hard nodig.

Team BAK
Utrecht, 6 juni 2024