Een project in drie hoofdstukken: een tentoonstelling door Marwa Arsanios (7 maart–2 juni 2024), leesgroepen en online publicatie (doorlopend), en een conventie (24–25 mei 2024).

Usufructuaries of earth, samengebracht door BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht en Marwa Arsanios, is een project dat de praktijk verkent van het op ethische wijze delen van vruchtgebruik van de aarde. Het ontvouwt zich in drie gelijknamige hoofdstukken, bestaande uit een tentoonstelling met kunstwerken van Arsanios; een publicatie op BAK’s online forum Prospections, als een openbaar onderzoeks- en leercurriculum dat wordt geactiveerd in samenwerking met een federatie van leesgroepen in Rotterdam, Londen en Berlijn; en een bijeenkomst van kunstenaars, andere denkers en maatschappelijke actoren, die samenkomen om kennis te delen en te leren over vruchtgebruik als een manier om eigendom los te maken van de stelsels van privatisering waarin voortdurend de hulpbronnen van de aarde op onrechtmatige wijze worden toegeëigend ten gunste van een selecte groep.

Als het idee van vruchtgebruik, binnen bourgeois rechtvaardigingen van eigendom, inderdaad gestoeld is op een verband tussen gebruik en bezit – en daarmee het idee dat zij die “bezitten” of aan wie gebruik van land verleend is dit gebruiken voor kapitaalwinst of -productiviteit – stelt Usufructuaries of earth ertegenover om het idee van vruchtgebruik terug te claimen als radicaal potentieel, dat het leven van de aarde boven dat van kapitaal stelt. Het project stelt de kwestie van eigendom en ongelijke verdeling van hulpbronnen ter discussie, en zet deze onder druk door te leren over de bestaande praktijken van transgenerationeel gebruik van de aarde, waarin hulpbronnen worden behoed voor uitputting en verwoesting. Door het zich voorstellen en het uitvoeren van vruchtgebruiken als gemeenschappelijke assemblages, klinkt in Usufructuaries of earth Frantz Fanons oproep aan de verworpenen der aarde door om op te staan tegen imperialisme en een nieuwe, affirmatieve wereld te vormen die zich afzet tegen de hypocrisie en het geweld van vestigingskolonialisme, neokolonialisme en kapitalistische uitbuiting.

Hoofdstuk een van het project, de tentoonstelling met werken van Arsanios, bevat onder meer het werk Falling is not collapsing, falling is extending (2016) en vier films uit de doorlopende reeks Who is Afraid of Ideology?, die begon in Iraaks-Koerdistan in 2017. Met de filminstallaties zijn werken van verschillende media in dialoog: wandkleden, drukwerk, tekeningen, archiefmateriaal en modellen van vuilnisbelten. Ze plaatsen Arsanios’ voortdurende onderzoek naar bezit op de voorgrond en daarmee de ondermijning van eigendomssystemen middels gedeelde praktijken van gebruik. Het tweede hoofdstuk omvat een “slow” reader op BAK’s online publicatieforum Prospections, die het project onderbouwt als een gebruiksvrucht van kennis, waarmee het onderzoek wordt ontsloten ter toepassing. Deze teksten worden gelezen en verder samengesteld door een federatieve constellatie van leesgroepen in Rotterdam, Londen en Berlijn. Dit proces leidt tot hoofdstuk drie van Usufructuaries of earth: een conventie in BAK op 24 en 25 mei 2024, in het leven geroepen om te leren en de geschiedenissen en potentie van vruchtgebruik te verkennen in workshops, trainingen en gezamenlijke discussies.

Bijeengeroepen vanuit een intens gevoel van urgentie – aangezien de wereld doordrenkt is van oorlogen en klimaatcatastrofe, beide uitsluitend door hebzucht naar land en onderwijl het genereuze aanbod van de aarde verwoestend – doet Usufructuaries of earth een beroep op vormen, tactieken en gedeelde praktijken van “gebruik” om een leefbaar leven met de aarde te bedenken, te verbeelden, en te belichamen. Het probeert de systemen van privé-eigendom – en de financiële en koloniale logica die ze ondersteunen – onder druk te zetten en ter discussie te stellen door vormen van leven te beoefenen vanuit een relationele ethiek van wederkerigheid en zorg voor iedereen.

Usufructuaries of earth is geconceptualiseerd door Marwa Arsanios en BAK’s curator onderzoek en publicaties Wietske Maas, in gesprek met hen die bijdragen aan de drie hoofdstukken van het project en het team van BAK.