Deze open oproep is nu gesloten.

Aanmeldingen worden vanaf nu geaccepteerd voor deelname aan de wekelijkse studiegroep In Between Seances bij BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht. Dit nieuwe collectieve studieproject is geïnspireerd op het baanbrekende boek Dictee (1982) van kunstenaar en schrijver Theresa Hak Kyung Cha (1951–1982), en werd ontwikkeld door kunstenaar en BAK 2021/2022 Fellow Yen Noh. De studiegroep is onderdeel van The Hauntologists (10 september–13 november 2022), een project dat bestaat uit discursieve, performatieve, publicatie- en tentoonstellingselementen, en dat is samengesteld in het kader van de BAK Fellowship for Situated Practice, die plaatsvindt bij BAK (Utrecht), Gudskul (Jakarta) en IKSV (Istanboel).

In Between Seances verhoudt zich tot het werk en het leven van Cha, een Koreaans-Amerikaanse schrijver, filmmaker en kunstenaar, wiens familie vluchtte voor de dictatuur die ontstond in de nasleep van de Koreaanse Oorlog en de militaire bezetting van Korea door de VS. Het collectieve studieproject richt zich op Cha’s experimentele en genre-overstijgende boek Dictee, dat een paar maanden na haar tragische dood verscheen. Het boek combineert autobiografische met historische, etnografische en auto-etnografische elementen, en gaat in op Cha’s ervaring als vrouwelijke Aziatische immigrant, getekend door een geschiedenis van ras- en gendergerelateerd geweld. Het meertalige boek is geschreven in het Engels en het Frans – met nauwelijks referenties naar de Koreaanse taal, Hangul– en neemt mondelinge overdracht als uitgangspunt voor vorm en stijl, waardoor formele taalnormen vaak overboord worden gegooid. Toen Cha’s moeder in ballingschap leefde in Mantsjoerije, tijdens de Japanse bezetting van Korea, werd haar verboden om Koreaans te spreken.

Het gevoel van ontheemding dat dit veroorzaakte werd nog eens versterkt door de latere migratie van de familie naar de VS – een vorm van ontheemding die intergenerationeel werd overgedragen aan Cha. Dit soort taalgeweld, dat generaties overstijgt en grenzen overschrijdt, bracht Cha ertoe om Dictee te schrijven. Het boek geeft uiting aan en belichaamt hoe taal mensen kan worden ontnomen, en zet zich hiermee af tegen wijdverbreide claims van essentialistische subjectiviteit. Het boek doorkruist de geschiedenissen van vrouwen met uiteenlopende culturen, talen en mythes – van de Koreaanse antikoloniale revolutionair Yu Guan Soon tot Joan of Arc, en van Cha’s moeder Hyung Soon Heo tot Cha zelf – en brengt verre verhalen van persoonlijke levens en politieke trauma’s samen. Deze verhalen worden verweven tot iets ‘anti-documentairs’; iets niet-archiveerbaars, als daad van verzet tegen geschiedschrijving. Vanuit dit oogpunt nodigt Dictee de lezer uit om een experimentele ruimte te betreden, waar gehoor wordt gegeven aan verschillende stemmen – hoe ver weg ze ook klinken – en hun worstelingen, zowel op een individuele als een collectieve manier.

De collectieve studiegroep In Between Seances verkent deze uitgangspunten en ideeën in negen wekelijkse sessies. De groep richt zich op het doorgronden en opbouwen van verschillende vormen van collectiviteit, een actuele noodzaak te midden van de groeiende en hyperzichtbare identiteitspolitiek in de kunst- en cultuursector. Dit collectieve studieproject bekijkt ‘identiteit’ op kritische wijze en probeert er op andere manieren uiting aan te geven, voorbij vormen die het reduceren tot enkel de eigen persoon en individualiteit. Cha’s leven en werk geven richting aan hoe leren en speculeren vorm krijgen binnen de studiegroep. Bijvoorbeeld in het toepassen van Cha’s begrip van ‘phantomnation’, dat onlosmakelijk is verbonden aan vormen van (post)kolonialiteit, en zich manifesteert in geografische, culturele en talige ontheemding.

De titel van de studiegroep is ontleend aan Dictee, en speelt met verschillende betekenissen van ‘séances’. In het Engels en het Nederlands wordt de term vooral gebruikt voor manieren van communiceren met de doden, maar in het Frans verwijst het ook wel naar cinema (une séance de cinema). Aan de hand van verschillende collectieve experimenten probeert de studiegroep het niet-identificeerbare karakter van de diseuse te doorgronden – letterlijk een vrouw die een monoloog voert of een waarzegger in het Frans (diseuse de bonne aventure), historisch vaak weergegeven als een vrouw van kleur door Franse schilders. Cha’s diseuse is vertaalbaar noch leesbaar, maar zweeft boven de geschiedenissen van stemmen, en genereert verstorende regels van tonen, ritmes en gebaren. Ze is zowel taal als ontheemding. Ze is lawaai en schijnbare spraak. Ze is bijna naam, voor naam, en zonder naam. Ze is stof, neerslag, en tot steen verstild – dor, hol, stil – en een mythologische bari. Ze is een doorgang en een ademtocht. Ze is mu. Dit gezamenlijke ‘karakterportret’ van de diseuse vormt het kader van dit studieproject.

De studiegroep vindt plaats in en rondom Noh’s installatie In Between Seances – een leeromgeving die een ruimtelijke, sonische en tekstuele interventie vormt in Dictee en Cha’s algehele oeuvre. De séances bestaan uit samen lezen, luisteren, en reageren; schrijven en filmvertoningen; gesprekken voeren; en scripts schrijven – al deze dingen vormen schrijfgebaren die de studieruimte bewonen en haar geleidelijk ontwikkelen. De inhoud en het studiemateriaal van In Between Seances is samengesteld in samenwerking met schrijvers, dichters, denkers en kunstenaars als Hangil Jang, Sora Han, Marina Papazyan, Hypatia Vourloumis, en anderen.